ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΧΟΡΟΣ

Στέκερ Ιόλη, Α' Γυμνασίου

     Η μουσική και ο χορός είναι ένα πλέον αχώριστο και πολύ δυναμικό δίδυμο. Από τα παλιά χρόνια η μουσική συνόδευε διάφορα είδη χορού. Έκανε την πράξη πιο ευχάριστη και για τον θεατή, αλλά και για τον χορευτή. Μάλιστα σε κάποιους πολιτισμούς, οι δυο αυτές μορφές έκφρασης είναι συνυφασμένες μεταξύ τους, δεν αποτελούν ξεχωριστές μορφές έκφρασης και επικοινωνίας.

     Κατά τη διάρκεια του Ομίλου μελετήσαμε τον καλλιτεχνικό χορό μέσα από την ιστορία του, το μπαλέτο αλλά και πιο σύγχρονους χορούς.

Ιδιαίτερα μας απασχόλησε η σημειογραφία των χορευτικών κινήσεων, δηλαδή η αποτύπωσή τους με σύμβολα και σχέδια πάνω στο χαρτί. Είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη δουλειά, που όμως διευκολύνει το χορογράφο στην απομνημόνευση των κινήσεων. Ανακαλύφθηκε το 1680 από τον Pierre Beauchamp.

Μέσα από την ειδική ορολογία "Dance Notation", και βλέποντας πολλά σκίτσα, εικόνες, και φωτογραφίες, ανακαλύψαμε την σημειογραφία του χορού, δηλαδή όλες τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν μέσα στον χρόνο,προκειμένου να καταγραφούν και να διασωθούν ως σήμερα, παγιωμένες  διάσημες χορογραφίες.

      Στην παραπάνω εικόνα, βλέπει κανείς την μελωδία που πρόκειται να χορευτεί, και ακριβώς από κάτω ένα σκίτσο που αναπαριστά την κίνηση. Στην συνέχεια, μπορούμε να συγκρίνουμε την αναπαράσταση αυτή με μια ζωντανή χορευτική επιτέλεση, του συγκεκριμένου μπαρόκ χορού: 

Danse Baroque - Passeped de Pécour

Κλασικό Μπαλέτο

     Το κλασικό μπαλέτο ανακαλύφθηκε στην Ιταλία τον 15^ο αιώνα και εξελίχτηκε κυρίως στην Ιταλία και τη Ρωσία. Η ονομασία του προέρχεται από την ιταλική λέξη ballare (ballet), που σημαίνει «χορεύω». Συνήθως συνοδεύεται από κλασική μουσική. Το μπαλέτο αποτελείται από πολύπλοκες και δύσκολες κινήσεις τις οποίες η μπαλαρίνα πρέπει να πραγματοποιεί πάνω σε ειδικά παπούτσια, τις πουέντ (pointe). Κάποιες κινήσεις μπορεί να είναι αρκετά επώδυνες, έτσι οι σχολές μπαλέτου περιμένουν μέχρι τα κοριτσάκια να φτάσουν στο κατάλληλο επίπεδο και να έχουν διαμορφώσει το κατάλληλο σώμα, για να φορέσουν πουέντ.

Στο παρακάτω βίντεο από μάθημα μπαλέτου, θα μπορούσαμε να δώσουμε και τον τίτλο "Κάθε αρχή και δύσκολη".

The tragedy of first position

Σήμερα, υπάρχουν τρία διαφορετικά είδη παπούτσια για το μπαλέτο. Το πρώτο είναι οι κλασσικές μπαλαρίνες όπου είναι απαραίτητες για όλες τις μπαλαρίνες. Στη συνέχεια είναι τα καρακτέρ (charactères) όπου συνήθως τα φορούν οι μπαλαρίνες οι οποίες συμπλήρωσαν τα πρώτα έτη διδασκαλίας και τέλος, είναι οι πουέντ (Pointe) που συνήθως χρησιμοποιούνται σε υψηλότερο επίπεδο διδασκαλίας. Διάσημες παραστάσεις μπαλέτου είναι η Λίμνη των Κύκνων (Swan Lake), η Ζιζέλ (Gizelle), η Πακίτα (Paquita), o Πουλτσινέλα (Pulcinella), αλλά και πολλά άλλα.

Στον Όμιλο μας απασχόλησε ιδιαίτερα ο Πουλτσινέλα του Igor Stravinsky, καθώς τα κοστούμια της πρώτης εκτέλεσης του συγκεκριμένου μπαλέτου ανήκουν στον ίδιο τον Πικάσο, επομένως αποτέλεσε εξαίρετο δείγμα συνεργασίας των τεχνών μεταξύ τους, που αποτελεί άλλωστε και το θέμα του ομίλου μας. Αν και αποτελεί ένα σύγχρονο, του 20ου αιώνα μπαλέτο, ο συνθέτης, εμπνέεται από το παρελθόν σε μια περίοδο που κάνει στορφή γενικότερα προς τον νεοκλασικισμό, ως προσωπική καλλιτεχνική τάση. Οι ήρωες του μπαλέτου αυτού, αποτελούν ήρωες της Commedia dell Arte, και η υπόθεση αντλεί από το ομώνυμο θεατρικό έργο του 18ου αιώνα. Παρακάτω βλέπετε μερικά από τα σκίτσα του ιδιοφυούς ζωγράφου Pablo Picasso για την παράσταση αυτή, καθώς και την αυθεντική αφίσα:

Η «Ρομαντική Περίοδος» του μπαλέτου

Στη «Ρομαντική Περίοδο» της ιστορίας του μπαλέτου διέπρεψαν κυρίως γυναίκες χορεύτριες (prima ballerina), ενώ οι άντρες αναλάμβαναν «βοηθητικό» ρόλο. Τα μυθολογικά θέματα αντικαταστάθηκαν από ιστορίες αγάπης και παραμύθια, ενώ οι χορευτές άρχισαν να χορεύουν για πρώτη φορά sur les pointes (στις μύτες). Εκείνη την περίοδο εμφανίστηκαν και οι πρώτες tutu (κοντές φούστες από τούλι) που ελευθέρωναν ολόκληρα τα πόδια. Ρομαντικό μπαλέτο είναι η Giselle, ο δημιουργός της οποίας αλλά και εκτέλεσή της παρουσιάστηκαν σε προηγούμενη ανάρτηση.

Ο Σύγχρονος χορός

 Ο σύγχρονος χορός είναι μια δημοφιλής μορφή του χορού που αναπτύχθηκε κατά τα μέσα του εικοστού αιώνα και έκτοτε έχει αναπτυχθεί για να γίνει ένα από τα κυρίαρχα είδη για επισήμως εκπαιδευμένους χορευτές σε όλο τον κόσμο, με ιδιαίτερα έντονη δημοτικότητα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Παρά το γεγονός ότι αρχικά δανείστηκε στοιχεία από το κλασικό μπαλέτο, μοντέρνα, ή από τον χορό τζαζ, έχει από τότε ενσωματώσει στοιχεία από πολλές μορφές του χορού.

Όσον αφορά την τεχνική του, τείνει να αξιοποιήσει τόσο την ισχυρή και ελεγχόμενη τεχνική στα πόδια του μπαλέτου όσο και του σύγχρονου χορού για τον κορμό. Οι απρόβλεπτες αλλαγές στο ρυθμό, την ταχύτητα και την κατεύθυνση είναι επίσης συχνό φαινόμενο. Μερικές φορές ενσωματώνει επίσης στοιχεία χορών από μη δυτικές κουλτούρες, όπως στοιχεία αφρικάνικου χορού, ή κινήσεις από το ιαπωνικό σύγχρονο χορό Butoh. 

Στο παρακάτω βίντεο βλέπουμε πώς οι συμβάσεις του κλασικού μπαλέτου πια στις μέρες μας έχουν αμφισβητηθεί κατά πολύ, σε σημείο να εμπνέουν κριτικές/ χιουμοριστικές χορογραφίες:

Funny Ballet- Vienna State Opera

H Isadora Duncan ήταν μια από τις πρωτοπόρους. Η Duncan απέρριψε τους κανόνες που επέβαλλε το μπαλέτο στην τεχνική εκτέλεση των βημάτων, στην ενδυμασία και στο στήσιμο των χορευτών, θεωρώντας ότι έρχονταν σε αντίθεση με την ανθρώπινη φύση. Έχοντας αρκετούς υποστηρικτές, ίδρυσε την δική της σχολή χορού στην οποία δίδασκε η ίδια ενθαρρύνοντας τους μαθητές της να χρησιμοποιούν τον χορό ως μέσο έκφρασης και ελευθερίας. Άλλες πολύ σημαντικές χορεύτριες που επηρέασαν την εξέλιξη του σύγχρονου χορού ήταν η Helen Tamiris, η Pina Bausch, και η Martha Graham.

Περισσότερα για τον σύγχρονο χορό μπορείτε να υποψιαστείτε ή να μάθετε, αν αναζητήσετε την τρισδιάστατη ταινία "Pina" (2011), η οποία αφορά την διάσημη Γερμανίδα χορογράφο. Εδώ, το τρέηλερ της ταινίας: 

Pina (2011)- film trailer